Na' retaqa so Esteban
1Ca' so lashi na netaxaỹaxanqajanqaipi inat so Esteban:
—¿'Nesam llic dá'ogue dataq qaỹa'xatetac?
2Ca so'maxare 'naaco':
—Ỹaqaỹarolqa chaqai qamiri ita'alolqa, ñaq na'xaỹaxañiua'. Ñí'maq chalego lecaic qota'olec coqomi' na' nachaxana so 'auaxaic qareta'a Abraham co'na' neeta'ñi yi 'laua Mesopotamia, co'na' saqa' lachi, quepegue' yi 'laua Harán. 3Co'na' ñi'maxare 'naapega so Abraham: “Oquire'e najo ñi'sa'ñi 'laua chaqai ná'ogue na qauochi' laseripi. Quirepegue' yi 'laua yí'maq sachaxana qami' ma'le.” 4Ca' so Abraham ca'e yi neeta'ñi leenaxat Caldea, ca quepegue' yi Harán, ca na'ñi. Ca hua'ño'yi, ca ileu so leta'a, ca' ñi qota'olec nauega so Abraham najo 'laua nataq ñiita'ñi nagui. 5Qam sqaica ca qoỹaanem quenajo 'laua quiyim ỹaatqajam lalamaxaret la'a'. Se qaỹa'ue cá'maq chi nco'matqa'. Qalaxam ỹaatqajam llic quiyim qohinapega qoỹaanem najo 'laua, chaqai ma' ime ileu, ca cá'maq llaalqaipi chaqaica ma'le ca qoỹaanem. Qam quesojo na'xa'a queca na'le saqa'leca ca llaalec so Abraham. 6Chaqai qai'neeta ñi qota'olec 'naapego' quiyim ca llaalqaipi so Abraham taata'a quiyim ỹoqa'a ca neetalec 'laua ma'le, chaqai qai'neeta na'aquipi, chaqai se qaỹa'maxata'gue, vire'ta ỹovite' cuatrocientos ñaxari. 7Chaqai qai'neeta 'naac ñi qota'olec: “Aỹim sa'ue ca nouaxanaxaset ma'le cá'maq qomyipi cá'maq qamiri la'aquipi. Ime, ca' ca'e ca hueeta'ñi, ca nacpegue' najo viita'ñi, ca ỹo'uet da ỹo'ueenataxanaxac.” 8Ñi qota'olec ỹa'uo' da quiyim na'maxate'e' so Abraham co'na' 'naapega quiyim ỹa'ue so netanec na loshicmaxa, chi ỹauaaque netanec queda na'maqataxague'. Vichiguiño', co'na' ne'qaañi so Isaac, ca' so Abraham ỹo'uet so netanec co'na' ỹovite' ocho na'xata'. Chaqai qai'neeta só'maq Isaac co'na' 'ue so llaalec Jacob, chaqai so Jacob qai'neeta ỹo'uet na netanec so llaalqaipi só'maq ỹovireta'a quiyim neta'allipi queso doce ne'qaipi chicqotaugui so Israel.
9Sojo llaalqaipi so Jacob, chaqaiso so sachigoxosoxougui. Sojo nqaỹaripi pa'guen so lanoq, leenaxat José. Ca' qaimen, ca qaỹaueguegue da 'laua, leenaxat Egipto. Qam ñi qota'olec liỹaatac so José. 10Ca' quepaqataxanteguelec quená'ogue na ne'guenaxaquipi, chaqai ỹaanem da la'deenaxanaxa, ca vire'ta qanqo'ta queso nashi quiyi Egipto, leenaxat Faraón. Ca' chaqaiso só'maq nashi Faraón ỹana'ñi quiyim so José lpa'axaua nashi, chaqai idaanlec cá'maq la'a' so nashi.
11Co'na' novi' ca nqopaaxa, ỹaatqajam 'xoic da ne'xoric imaalec yi 'laua Egipto chaqai yi Canaán. Ca' saua 'auaxaqa qareta'al qaica ca ỹa'gue'. 12Qam co'na' so Jacob 'ue ca la'xaỹaxac quiyim 'ue na trigo quiyi Egipto, ca ilate' queda saua llaalqa. Saua'maxare chaqaisaua saua 'auaxaqa qareta'al, ca' dajo dá'maq 'auaxaic llicyaxague'. 13Ca co'na' liỹa que', ca' so José nachaxanalo quiyim chi lqaỹa'. Ca quiyi so nashi quiyi Egipto ỹa'den ca qomyipi chicqaugui so José. 14Ca' so José relaataxane so leta'a Jacob quiyim qanauec chaqai sá'ogue so lauo', ca quiyim sá'ogue ỹovi' setenta y cinco qomyipi. 15Ca' chaqaida da 'neeto' quiyim so Jacob taigue da Egipto, ca na'ñi. Ca hua'ñiyi co'na' ileu, chaqai qai'neeta só'maq 'auaxaic qareta'allipi ileua'anyi. 16Ca' so lpi'naqaipi, co'na' ncopa, ca qanaviguishiguim, qaỹodo'ogue da Siquem. Ca' quiyi, ca qaishinñi cañi lahi' quiyi 'laua shi'co' lishiujnaxanaxat so Abraham, ỹauaaque napal loma', ỹachigoxotaugui so llaalqaipi so leenaxat Hamor, na'ñi yi Siquem.
17Ca co'na' ipalata'a ca laloqo' quiyim ỹovirelec i'taxajñi da la'qaatec ñi qota'a co'na' na'deenta'pegue' so Abraham, ca' noquiiguec na Israel laseripi, paguec 'xoic co'na' neeta'ñi yi Egipto. 18Qam co'na' dalaxaic so nashi quiyi Egipto, só'maq se iuanapega so José. 19Sojo nashi ỹayin so qouo', se ỹa'maxata'gue so 'auaxaic qareta'allipi, 'naapega quiyim ỹalat na llaalec chita'gue ne'qaañi, qaiyi chi nanoiquentac ileu. 20Ca' quesauajo na'xata' chaqaisaua huauguilo quiyim ne'qaañi so Moisés. Qam sojo noctoqui' ỹaatqajam lqo'itaxat ñi qota'olec, ca' saua leta'al cochiisapega quiyi la'aate' quesaua tres shiriguiri. 21Qam co'na' ỹovirelec quiyim qaỹalat, ca anaco' aso llaale so nashi quiyi Egipto, ca ne'pala, ca iỹaaqain, ca 'ec nqai'en ca llaalec. 22Ca' quedajo so Moisés ỹaatqajam qaỹapaxaguinegue dá'ogue da na'deenaxanaxa quiyi Egipto, chaqai qai'neeta quesaxanaxaic quena' 'ue ỹa'xat chaqai quena' 'ue da ỹo'uet.
23Ca co'na' ỹovite' cuarenta ñaxari so Moisés, ca ỹahotaque ra'pichiu'oga so lauo' Israel laseripi. 24Ca' quiyi, ca 'uo' so iuane'ta Egipto le'ec ỹouaxantac so Israel le'ec. Ca' so Moisés quepaqataxanlec so Israel le'ec, ỹa'ue lovi', ca ỹalauat so Egipto le'ec. 25Ma' so Moisés 'neetapigui lauel queso lqaỹaripi Israel laseripi ỹa'den quiyim ñi qota'a ỹouen ma'le quiyim naqata'a so lauo', qam so'maxare se qaỹa'den. 26Ca' queca liỹa nete'e, so Moisés iuanejlgoto saua dos Israel lase' nco'uaatecta', ca ma' so'maxare ỹahotaque quiyim nemanata', ca 'naapegalo: “Qamiri, chaqaiqamiri nqaỹa', qam ¿chi'negue ma' nqa'viiñitecta'?” 27Qam só'maq qa'viita'pegue so liỹa ỹamaxañi so Moisés, ca' 'naapega: “¿Negue' ca ỹanagui quiyim qami' qarashi chaqai quiyim ỹa'ue ca lasauaxaset coqomi'? 28¿Vi'taque yalauachi aỹim qai'neeta, 'nejem scavit na' lauachi yi Egipto le'ec?” 29Ca co'na' 'xaỹa dajo so Moisés, ca 'eet, taigue yi 'laua leenaxat Madián. Ca' yi neeta'ñi, qam 'ec ca qom ỹoqa'a ca chicqa'gue. Ca' quiyi, ca 'on, ca 'vio' saua dos llaalqa.
30Ca co'na' ime' saua cuarenta ñaxari quiyim so Moisés hueetalec yi 'laua sqaica qom, sqoỹoqaque aso qa' ladocai leenaxat Sinaí. Ca' quiyi hua'ñi, ca qanachaxana queso chicqashiguim qota'a lelaatec, hueetaugui aso qo'paqo'lli' ỹaviquetaugui. 31Ca' so Moisés chalego le'laxa queda lauanaxanaxac. Ca' noquiiga'a, ỹahotaque quiyim ỹaatqajam ỹa'ajanta. Ca' quiyi, ca' 'xaỹa ñi qara'gaxala' qota'a, 'ne'teco'yi da la'qaatec: 32“Ỹim ná'maq ỹim qota'olec quesaua 'auaxaqa qata'alli' Abraham, Isaac, chaqai so Jacob.” Ca' so Moisés ỹaatqajam i'loxolqachit da lqolonaxa, ca' se ishit ra'ỹa'a. 33Ca' ñi qara'gaxala' 'naapego': “Naqachi' naua qapelachichi', ma' 'ue da lichic najo co'vi'sa'ñi 'laua ma' ỹalamaxaret. 34Ma' ỹim seuana da nqa'viic yi ỹalamqateripi neeta'ñi yi Egipto, sa'xaỹa da laualaxac. Ca vichiguiño' yinotegue'sop, sahotaque ñaqata'a. 'Anta, ma' selachitegue ma'le da Egipto.”
35Qam saua'maxare shi'co' se ỹa'maxarene' so Moisés co'na' qohinapega: “¿Nega'ỹo' ca ỹanagui quiyim qami' qarashi chaqai quiyim michiraque ca qarasauaxaset?” Qam ñaqaiyiita ñi qota'olec ila' quiyim nashi chaqai quiyim ỹosouec so lauo' Israel laseripi, chaqai viichigui nqai'en co'na' nachaxan nqai'en so lelaatec chicqashiguim 'maqatougui aso qo'paqo'lli'. 36Ca' chaqaiso so Moisés so naqatec so 'auaxaic qareta'allipi na' neeta'ñi yi Egipto, chaqai chaqaiso so ỹo'uet ná'maq se qaiuanapega chaqai na netanqaipi co'na' neeta'ñi yi Egipto, chaqai co'na' ỹovita aso huaaxai, leenaxat Huaaxai Toc, chaqai co'na' ỹovita yi 'laua qaica qom chaqai quesaua'que saua cuarenta ñaxari. 37Chaqai chaqaiso so Moisés só'maq 'naapega so Israel llaalqaipi, 'naaco': “Ñi qota'olec nelatalo qamiri ma'le ca la'qaataxanqajnec, qam ca'maxare chi ralamaxarichii rqaỹahi, 'nejem aỹim na' yila'. Na'xaỹaxañiỹo' ma'le ca'maxare.” 38Chaqaiso so Moisés so ỹalequetaugui so qomyipi na'le quiyi 'laua qaica qom, chaqai ỹalequetaho so chicqashiguim qota'a lelaatec na' retaqa caso qa' ladocai leenaxat Sinaí, chaqai saua 'auaxaqa qareta'al. Ca chaqaiso só'maq ỹacoñiguit da na'qaatec chicqaugui da nca'laxa, ca ỹoviraqta'ogalo qomi'.
39Qam só'maq 'auaxaic qareta'allipi se na'xaỹaxana so Moisés, chaqaidaata quiyim se qaỹa'maxaringuit, ma' ỹahotaque pilegue da Egipto. 40Ca' qohinapega so Aarón: “Sahoqotaque quiyim 'viichi' caua qarashiilqa qota'olqa, qaiyi chaqaicaua caua qara'gaxalate'. Ma' se sa'deenaq ca 'neeto' ca Moisés cá'maq naqaterec qomi' na' senqata'ñi yi Egipto.” 41Ca' so qomyipi ỹo'ueeto' so huaqui llaalec, ỹahotaque la'gaxala'. Ca co'na' ime, ca ralauataxanlec quená'maq chi laloipi, ỹa'ue lachitaxanataxanaxat quiyim ỹaanot so ladenqatec. Ca netoonta'pegue só'maq chi lo'ueenatec. 42Ca' quiyi, ca ñi qota'olec noỹootec queso qomyipi, ca ỹaxanegue quiyim ỹashiilatac nanchaqaina huo'ot na piguim. Qam chaqaida dá'maq 'au naneretañi quesauá'maq 'auaxaqa la'qaataxanqajanqa ñi qota'a, na' 'nerac:
Qamiri Israel laseripi, quesauajo cuarenta ñaxari na' viita'ñi yi 'laua qaica qom,
¿'uo' ca qalohi lauachii, ca 'ỹaañiỹot aỹim quiyim rachitaxanataxanaxachii?
43'E', mesqaida, ta'ta'a 'xachitegueri' so qaỹauaaque lopele' so 'ñiỹac qota'olec, leenaxat Moloc,
chaqai aso neuaqajñi so 'ñiỹac qota'olec Renfán,
sauá'maq chaqaqamiri ro'ueenataxahi, viitaque quiyim nqouagaxaiñitacoto.
Vichiguiño' aỹim nagui so'yiỹauec quena ñiita'ñi ra'aari, ca so'yiỹa'gue da pa'aauec queda lahi yi Babilonia.
44Quiyi 'laua qaica qom, ca saua 'auaxaqa qareta'al hueeto'oto so nopele' lodegaxat, ca' chaqaiso hueesaugui saua qaỹa'maxateta'pe lomalate' naua la'qaatqa ñi qota'olec. So nopele' co'na' ñi qota'olec ỹamaxalec quiyim ỹo'uet so Moisés, ca ỹadenaxachichigui cá'maq no'ueenataxac co'na' qaiuanaxanaxanegue so'maxare. 45Ca' sojo nopele' 'au ỹacoñiguit so 'auaxaic qareta'allipi, ca' queetagui sá'ogue chaqai sauá'maq liỹareta'pe so Josué qai'neeta ne'xatete' co'na' nenoxonda'a najo 'laua. Qam najo 'laua neetalec so ỹoqa'a qomyipi ỹoreta'oguit, só'maq ñi qota'olec ỹo'daauec, ỹahotaque quiyim la'a' najo so 'auaxaic qareta'allipi. Ca' chaqaida 'neeta ỹovireta'guit so nashi David. 46Ca' sojo David ỹaatqajam qanqo'ta quiñi qota'a, ca so'maxare ỹahotaque quiyim ỹo'uet ca lauo' ñi qota'olec queso 'auaxaic qareta'a Jacob. 47Qam so llaalec Salomón chaqaiso' só'maq ỹo'uet ca lauo' ñi qota'olec. 48Qam quiñí'maq qota'olec ma' ỹaatqajam lodegaxat, ca' se ishit quiyim neetaugui ca 'imec, lo'ueenatec ca qom. Ma' 'naac só'maq letaxaỹaxanqajnec ñi qota'a:
49Na piguim ñqa'xanqa' quiyim soiquentac ná'ogue,
chaqai naua ipiaate' co'ueesalec na 'laua.
Ca ¿nega'ỹo' ca 'neeta ca iuo' quiyim 'viichii? 'naac ñi qara'gaxala',
loqo'm ¿negue' cá'maq hua'ñi cá'maq ỹa'maqachiguiñi ñco'matqa'?
50¿Se ỹo'ueenatco' ná'ogue ná'maq nanchaqaina?
51Ca so Esteban ñaqai queetalec 'neetapega so nashillipi:
—Qam qamiri ỹaatqajam 'ñaaxai añi re'taxanatahi, chaqai se na'xaỹaxañii chaqai añi re'taxanatahi 'ec ná'maq se ỹauanapega ñi qota'olec. Chaqaidaata quiyim se remii npa'guiñita'pegue' ñi Espíritu Santo, chaqai 'ñiita so 'auaxaic qata'illipi. 52¿Nega'ỹo' ca quesaua qota'a la'qaataxanqajanqa se qaiqa'viỹa'gue queso 'auaxaic qata'illipi? Saua'maxare ỹalauate'o' sauá'maq ỹa'xatesa'guit da loviraxac só'maq ipacqajanchigui ỹo'uet da la'qaatec ñi qota'a. Ca nagui novi' so'maxare, ca qamiri chaqai coñijlec, lauachii. 53Qamiri co'na' coñiguit da nelaataxanaxaquipi chigoxochi'ot so chicqashiguim qota'a lelaatec, qam qamiri se na'xaỹaxañiỹa.
Na' qaỹalauat so Esteban
54Ca co'na' 'xaỹa dajo so nashillipi, ca' ỹaatqajam ro'o, ca mashic ỹa'que'ta na laqa', paguelec na lauel queso Esteban. 55Qam so Esteban no'qaachigui queso Espíritu Santo, ca co'na' ra'ỹaashiguim quena piguim, ca iuane'ta so lauaq ñi qota'a, chaqai so Jesús nachaatetañi queda loic ñi'maxare. 56Ca 'naaco':
—¡'Ajñii! Seuana na piguim nauatetaugui, chaqai ñi ỹale llaalec pa'aata'gue da loic ñi qota'olec.
57Qam so qomyipi ỹapouo'guelo naua lque'laa, ỹaualqatagui, nelamaxaren, ca qai'guentau'a so'maxare. 58Ca qaỹaconeu'a, ca qaỹauegue'ogue da lahi yi na'a'. Ca' yi hua'ñi, ca' sá'ogue qainaq quena qa'. Qam sá'ogue só'maq ỹalequetau'a da nenaqsoxonaxac po'an ana lapooto, po'aana'ansopo' so ne'nec leenaxat Saulo. 59Ca co'na' ñaq qainaqatac so Esteban, ca nqouagaxaintac, 'naaco':
—Qami' ỹa'gaxala' Jesús, coñichiguit na ỹa'al.
60Co'na' ime, ca ỹa'yi'iñi naua le'cootal, ca ỹaualaq, nelamaxaren, 'naaco':
—Qami' ỹa'gaxala', mesqo 'lliinchirapega da lasauaxaset na qomyipi.
Ca co'na' copaachigui 'naac dajo, ca ileu.
